گرنگیا زانینا مەسیحیەتێ د شاگربوونێ دا

و. تۆزەری جارەکێ گۆتبوو: “یاکو ئەم باوەریێ پێ ب خودێ دئینین گرنگترین تشتە دەربارەی مە.” باوەریا مە دەربارەی خودێ وێ چەندێ دیار دکەت کانێ ئەم دێ هەتاهەتایێ ل بەهەشتێ یان ژی دۆزەخێ بین. یاکو ئەم باوەریێ پێ ب خودێ دئینین کاریگەریێ ل تێگەهشتنا مە بۆ ئەڤێ جیهانێ و کا چەوا ئەم تێدا دژین دکەت. ئەم د ئازادین مە چ نێرینەك د هزرا خۆ دا دەربارەی خودێ هەبیت، بەلێ ئەو چەندە نێرینا مە راستدار ناکەت. پێدڤیە ئەم خودێ وەکو ئەو راستەقینە یێ چەوایە بنیاسین، و بساناهی باوەریێ ب نێرینا خۆ یا دروستکری دەربارەی خودێ نەئینین. ئەڤجا ئەم دێ چەوا خودێ راستەقینە نیاسین؟ پێدڤیە ئەم گو‌هـ بدەینە یا وی گۆتیە مە. 

د پەرتووکا پیرۆز دا خودێ ل گەل مە ئاخفتیە و خۆ بۆ مە ئاشکرا کریە. خودێ پەرتووکا پیرۆز دایە مە داکو ئەم وی وەکو زاروکەك بابێ خۆ دنیاسین بنیاسین. پەرتووکا پیرۆز مزنترین پرسیار د ژیانێ دا بەرسڤ ددەت بۆ نموونە: خودێ کیە؟ بوچی ئەز هەمە؟ عیسا کیە و بوچی عیسا هات؟ چەوا ل گونەهێن من دهێتە بورین؟ 

بەلێ پەرتووکا پیرۆز پەرتووکەکا مەزنە و دبیت یا بزەحمەت بیت پەیاما وێ یا سەرەکی و بەرسڤێن وێ بۆ ئەڤان پرسیاران فێر ببین. ئەڤ زانینا مەسیحیەتێ هاتیە نڤێسین داکو هاریکاریا خەلکی بکەت د پەیاما سەرەکیا پەرتووکا پیرۆز یاکو بەرێ مە ددەتە ژیانا هەروهەر بگەهین.

ئەرێ زانینا مەسیحیەتێ چیە؟ 

گەلەك کەنیسەیان “داخویانیێن باوەریێ” هەنە کو پوختەیێ باوەریێن وانە. د بوری دا، گەلەك ژ ئەڤان بەلگەنامەیان ل سەر شێوازێ پرسیار و بەرسڤ دهاتنە نڤێسین، و ب وان دهاتە گۆتن “زانینا مەسیحیەتێ” (ژ پەیڤا یونانی کاتەچین ئانکو فێرکرن ب دەڤی یان ژی ئاموژگاریکرن ب رێکا پەیڤا دەڤی). زانینا مەسیحیەتێ زنجیرەکا پرسیار و بەرسڤێن کورتە ب نیەتا کو بهێنە فێرکرن و ژبەرکرن ل گەل کەسێن دی داکو پەیاما پەرتووکا پیرۆز نیشا مە بدەن. زانینا مەسیحیەتا هەیدکبێرگ یا ساڵا ١٥٦٣ێ و زانینا مەسیحیەتا کورتر و درێژتر وێستمنستەر یا ساڵا ١٦٤٨ێ ژ باشترینانە، و وەکو پیڤەرێن بیردوزانە یێن گەلەك کەنیسەیان ل جیهانا ئەڤرۆ خزمەتێ دکەن. 

ڕاهێنانا بەرزەیا فێرکرنا ئایینناسیێ ب رێکا پرسیار و بەرسڤدانێ

کردارا فێرکرنا ئاییناسیا مەسیحیەتێ ب رێکا پرسیار و بەرسڤان ئەڤرۆکە نە گەلەك یا بەربەڵاڤە. پڕانیا پرۆگرامێن شاگردبوونێ ئەڤرۆکە گرنگیێ دداننە سەر کردارێن مینا ڤەکولینا پەرتووکا پیرۆز و نڤێژ و هەڤپشکی و مزگینیدانێ و دبیت هندەك جاران بەرتەنگی بیت دەمێ دبیتە دورا فێرکرنا ئایینناسیێ و فێرکرنێن سەرەکیێن پەرتووکا پیرۆز. ژبەرکرنا زانینەکا مەسیحیەتیێ بیردۆزەکا جوان یا پەرتووکا پیرۆز کویر د دلی دا دچینیت. 

فێربوونا زانینا مەسیحیەتێ ب نیەتا ل گەل باوەردارێن دی دهێتە ئەنجامدان. بێگومان، تۆ دشێی بتنێ زانینا مەسیحیەتێ فێرببی و ڤەکولینێ لسەر بکەی. بەلێ ژیانا مەسیحیەتێ بنیەت نینە بتنێ بهێتە ژیاندن. بوون ب مەسیحیەکێ پێگەهشتی دەربارەی هندێ نینە کا تۆ چەند دەربارەی پەرتووکا پیرۆز دزانی. ئەو دەربارەی حەزژێکرنا تەیە بۆ عیسای و یێن دی. چ پێنەڤێت، فێربوون و تێگەهشتنا فێرکرنا پەرتووکا پیرۆز پارچەیەکا گرنگە ژ بوونا باوەردارەکێ پێگەهشتی. هەرچەوا بیت، فێربوونا ئایینناسیێ بێی حەزژێکرنا یێن دی یا بێمفایە. ١ یوحەننا ٤: ٢٠ دبێژیت “ئەگەر ئێك ببێژیت: «ئەز حەز ژ خودێ دكەم» و كەربێن وی ژ خویشك یان برایێ وی ڤەببن، ئەو یێ درەوینە. چنكو ئەو كەسێ حەز ژ خویشك یان برایێ خۆ نەكەت یێ كو دبینیت، ئەو نەشێت حەز ژ خودێ بكەت یێ كو نابینیت”.

کردارا کرنا پرسیاران و دانا بەرسڤان بەرێ راهێنەر و قوتابیان ددەتە پروسەیەکا فێرکرنا کارلێکەر و گشتگرا سروشتی. فێرکرنا ب رێکا پرسیار و بەرسڤان یا کێمتر تاکەکەسیە و پتر یا هەڤبەشە. دەیك و باب دشێن ب ئەڤێ رێکێ زارۆکێن خۆ فێر بکەن. رێبەرێن کەنیسێ دشێن ئەندامان ب زانینا مەسیحیەتا کورتتر و سادەتر فێر بکەن و رێبەران ژی ب یێن درێژتر. دشێن ئەڤان پرسیار و بەرسڤان د کومبوونێن پەرستنا کەنیسەیێ ژی دا بکار بینن، کو کەنیسە وەکو گیانەك بشێت دانپێدانێ ب باوەریا خۆ بکەت و بەرسڤا خودێ ب پەسن بدەت. 

ئەرێ چەوا ئەڤ زانینا مەسیحیەتێ ب شێوازەکێ پراکتیکی بۆ کوردان یا بمفایە؟

ئەز حەز ژ ئاخفتنا ل گەل هەڤالێن خۆ یێن کورد دەربارەی عیسای و پەیاما پەرتووکا پیرۆز دکەم. گەلەك جاران دەمێ ئەز بۆ هەڤالێن خۆ یێن کورد بەحسا مرنا عیسای ل سەر خاچێ ژ بۆ گونەهێن مە دکەم، ئەو ب تشتەکێ هوسا بەرسڤێ ددەن “عیسا نەمریە. ئەرێ دا بوچی خودێ هێلیت عیسا بمریت؟ ئەگەر ئەز پێکولێ بکەم کارێن باش ئەنجام بدەم، دێ خودێ دلوڤانیێ ب من بەت، ئەڤجا بوچی ئەز پێدڤی کەسەکی مە ژ بۆ گونەهێن من بمریت؟” 

ئەڤ بەرسڤە دیار دکەن کو ئەو یێ هزر دەربارەی خودێ و جیهان و ژیانێ ب نێرینەکا تەمام جیاواز ژ ئینجیلێ دکەن. پڕانیا کوردان مەزن نەبووینە کو هەر ژ زارۆکینیا خۆ فێری فێرکرنا پەرتوونا پیرۆز ببن. لەوما گەلەك کورد ب رۆناهیا وێ ڕاستیا د پەرتووکا پیرۆز دا هاتیە ئاشکراکرن خودێ و جیهانێ و ژیانێ نابینن. ئەڤ چەندە ژی ئێکسەر بەحسکرن دەربارەی عیسای بێی کو شرۆڤە بکەی کا خودێ کیە و کا مرۆڤ کیە و کا گونەهـ چیە و کا بوچی ئەم پیدڤی ب قورتالکەرەکینە بزەحمەت دئێخیت. 

ئەڤ زانینا مەسیحیەتێ ب دروستاهی ئەوێ چەندێ ئەنجام ددەت. ئەڤە ژی چارچوڤەیێ پەرتووکا پیرۆز ددەت داکو خەلك تێبگەهن کا عیسا کیە و کا بوچی هاتیە ژیانا خۆ وەکو قوربان بۆ گونەهێ بدانیت. لەوما ئەڤ زانینا مەسیحیەتێ ب شێوازەکێ پراکتیکی بۆ باوەردارێن کورد یا گرنگە چنکو ئەو رێکەکا بساناهی بۆ دامەزراندنا بنگەهەکێ بهێز و چارچوڤەیێ فێرکرنا پەرتووکا پیرۆز دابین دکەت. 

ئەرێ بوچی زانینا مەسیحیەتێ یێن نوی بهێنە نڤێسین؟

بەری چەندەها ساڵان، یا بەربەڵاڤ بوو بۆ کەنیسەیان زانینا مەسیحیەتێ بۆ بکارئینانێن خۆ ب خۆ بنڤێسن داکو ئەندامێن خۆ فێری باوەریا مەسیحیەتێ بکەن. بۆ نموونە، شڤانەك هەبوو ناڤێ وی ریچارد باکستەر بوو، د چەرخێ هەڤدێ دا خزمەت ل بریتانیا دکر، ئەوی دڤیا ب شێوازەکێ رێکخستی سەروکخێزانان فێر بکەت داکو مالێن خۆ فێری باوەریێ بکەن. داکو ئەڤێ چەندێ ئەنجام بدەت، ئەوی زانینا مەسیحیەتا خێزانی نڤێسی کو هاتبوو وەرگرتن بۆ تێگەهشتن و رەوشا خەلکێ وی و فێرکرنێن پەرتووکا پیرۆز گەلەك ئاریشە و پرسیارێن خەلکێ وی ل وی دەمی دا روی ب روی دبوون نیشان ددان. 

زانینا مەسیحیەتێ بۆ هەرچنەبیت سێ مەبەستان دهاتنە نڤێسین. 

ئێکەم مەبەست ئەو بوو کو ب ئاشکرایی شرۆڤەکرنەکا گشتگرا مزگینیێ پێشکێش بکەت، نەبتنێ داکو ب ئاشکرایی شرۆڤە بکەت کا مزگینی چیە، بەلکو داکو بنچینەیێ ئاڤاهی یێ کو مزگینی ل سەرە بدانیت، بۆ نموونە بیردۆزێن پەرتووکا پیرۆزا خودێ و سروشتێ مروڤی و گونەهێ و باوەریێ. 

دووەم مەبەست ئەو بوو ئەڤێ فێرکرنێ ب رێکەکێ ئەنجام بدەت کو خەلەتی و باوەریێن نەدروستێن وی دەمی و کەلتووری بدەتە دیارکرن و رێگری لێ بهێتە گرتن. 

مەبەستا سێیێ و پتر شڤانی ئەو بوو داکو خەلکەکێ پیرۆز و جڤاکەکێ خودان کەلتوورەکێ جیاواز ژ وێ جیهانا ئەو تێدا دژیان رێك بئێخیت کو  وەکهەڤیا مەسیحی نە بتنێ د کەسایەتیا تاکەکەسی دا بەلکو د ژیانا هەڤبەشا کەنیسەیێ دا دەنگڤە ددا. 

دەمی بەرێ خۆ ددەیە هەمیان پێگڤە، ئەڤ هەرسێ مەبەستە شرۆڤە دکەن کا بوچی پێدڤیە زانینا مەسیحیەتێ یێن نوی بهێنە نڤێسین. وەکو گهوڕین بسەر کەلتووری دا دهێن، گهورین بسەر خەلەتی و دلکێش و پێشبرکێن مزگینیا نەگهور ژی دا دهێن. پێدڤیە ئەڤ کەرەستە لدەڤ ئەندامێن کەنیسەیێ هەبن داکو روی ب روی ئەڤان پرسیاران ببن و بەرسڤا وان بدەن.

هیڤیا منە کو دێ ئەڤ زانینا مەسیحیەتێ کوردان هان دەت داکو زانینا مەسیحیەتێ یێن دی بنڤێسن یێن کو دێ پرسیارێن تایبەت نیشان دەن داکو هاریکاریا باوەردارێن کورد بکەن وەکو شاگردێن عیسای د جڤاکێ کوردی دا بژین. 

شێوازێ باژێرێ نوی یێ زانینا مەسیحیەتێ 

زانینا مەسیحیەتا باژێرێ نوی ل سەر بنگەهـێ و وەرگرتنا ژ چەند زانینێن مەسیحیاتیێن پروتستانتن کو ل چەرخێ ١٦ێ و ١٧ێ ل دەوروبەرێن چاکسازیا پروتستانت هاتینە نڤێسین. پەیاما سەرەکیا مەسیحیاتیێ کورت دکەت یاکو ژ لایێ کەنیسەیێن راستەقینەڤە ب درێژاهیا دیرۆکێ هاتیە قەبویلکرن. 

زانینا مەسیحیەتا باژێرێ نوی بتنێ ژ ٥٢ پرسیار و بەرسڤان پێك دهێت (گەلەك زانینێن مەسیحیاتی یێن دی پتر ژ سەدان هەنە). لەوما بتنێ ئێك پرسیار و بەرسڤ بۆ هەر حەفتیەکێ د هەر ساڵەکێ دا. دهێتە دابەشکرن بۆ سێ پارچەیان داکو بساناهیتر بهێتە فێرکرن و تێگەهشتن: 

پارچەیا ئێکێ: خودێ و ئافراندن و کەفتن و دەستور (بیست پرسیار)

پارچەیا دووێ: مەسیح و قورتالکرن و کەرەم (پازدە پرسیار)

پارچەیا سێیێ: گیان و ڤەگەراندن و گەشەکرن د کەرەمێ دا (هەڤدە پرسیار)

دوو جوڕێن بەرسڤان بۆ هەر پرسیارەکێ یێن هەین. ئێك ژ وان جوڕێ پێگەهشتیان و یێ دی ژی یێ زارۆکان. بەرسڤا زارۆکان ب سادەیی بەرسڤەکا کورتکریە داکو بۆ زارۆکان ب ساناهیتر بیت ژبەر بکەن. 

ئایەتەکا پەرتووکا پیرۆز ل گەل هەر پرسیار و بەرسڤەکێ دهێت. ئەو ئایەتا ل گەل پرسیار و بەرسڤەکا تایبەت دهێت نە ئێکانە ئایەتە د پەرتووکا پیرۆز دا کو دەربارەی ئەوێ پرسیار و بەرسڤێ دئاخڤیت. ئەو ئایەتە هەردەم بەرسڤەکا تەمام بۆ ئەوێ پرسیارێ نادەت. بەلکو ئەو ئایەتە هاریکاریا مە دکەت ببینین کا ئەو بەرسڤە ژ کیرا پەرتووکا پیرۆز دهێت. ئەو وەل مە دکەت هوسا بەرێ خۆ بدەینە پەیڤا خودێ بۆ ئاراستەیێ خۆ و ژێدەرێ ژیانێ و ئاقلمەندیێ. 

ب گومانەکێ، پەرتووكەکا تەمام دشێت ل سەر پرسیارەکێ بهێتە نڤێسین. هەرچەوابیت، مەبەستا زانینا مەسیحیەتێ ئەوە کو بەرسڤێن کورت بدەی داکو ب ساناهی بهێنە بیرئینان. 

چەوا زانینا مەسیحیەتێ یا باژێرێ نوی بکار بینین

ب ساناهیترین رێك بۆ بکارئینانا زانینا مەسیحیەتێ یا باژێرێ نوی ئەوە کو ئێك پرسیار و ئێك بەرسڤ بۆ هەر حەفتیەکێ ژبەر بکەی. چنکو دڤێت یا ب دیالوگ بیت، باشترین رێك ئەوە کو ب دووانی یان ژی خێزانی یان ژی گرۆپێن خواندنێ فێر ببین، وەل مرۆڤی دکەت پرسیاران ژ ئێك و دوو بکەین داکو ئێك و دوو تاقی بکەین.

پێدڤیە گرۆپ بریار بدەن کو ئێکەم پێنج هەتا دەهـ خولەکان ژ دەمێ خواندنا خۆ پێگڤە بەرێ خۆ بدەنە ئێك پرسیار و ئێك بەرسڤ. ب ئەڤێ رێکێ ئەو دشێن زانینا مەسیحیەتێ د ماوێ ساڵەکێ دا تەمام بکەن. 

هەروەسا ژێدەرەکێ باشە د جڤینێن پەرستنا کەنیسەیێ دا بهێتە بکارئینان. پرسیار و بەرسڤ د گونجاینە وەکو گازی و بەرسڤ د جڤینان دا بهێنە بکارئینان. سەرکێش دشێت پرسیارێ بخوینیت و بەشدار پێگڤە دشێن بەرسڤێ ب دەنگەکێ بلند بخوینن. ب ئەڤێ رێکێ کەنیسە دانپێدانێ ب راستیێن مزگینیێ پێگڤە د دەمێ پەرستنا خۆ یا ئاشکرا دا ددەن. 

هەروەسا ژێدەرەکێ باشە بۆ دەیك و بابان ژ بۆ فێرکرنا زارۆکێن خۆ بکار بینن. بۆ نموونە، ل دەمێ خوارنا شیڤێ باب یان ژی دەیك دشێت پرسیارەکێ ژ زارۆکێن خۆ بکەت و فێر بکەت بەرسڤێ ژبەر بکەن. ل دویڤ سەربورا من هەی، زارۆك حەز دکەن بەرسڤا ئەڤان پرسیاران بدەن. هەرشەڤ دەمێ دبیتە دەمێ خەوا زارۆکێن من، ئەز پرسیارەکێ ژ وان دکەم و هاریکاریا وان دکەم کو فێری بەرسڤێ ببن و ئەوێ ئایەتا ل گەل دهێت بخوینن. پاشی ئەم سترانەکا گیانی پێڤە دسترینین و ب نڤێژەکێ بۆ خودێ ل گور وێ ئایەتێ دکەین. زانینێن مەسیحیەتێ ژێدەرێن مەزنن بۆ دەمێ پەرستنا ئەڤێ خێزانێ.

پێشنیارێن ژبەرکرنێ

گەلەك رێکێن جیاواز یێن هەین کو تێکستان ملکەچی بیردانکێ بکەین، و هندەك تەکنیك ب کێر شێوازێن فێرکرنێن تایبەت دهێن پتر ژ هندەكێن دی. ئەڤە ژی هندەك نموونە: 

پرسیار و بەرسڤێ بدەنگەکێ بلند بخوینە و دووبارە و دووبارە و دووبارە بکە. 

پرسیار و بەرسڤێ بدەنگەکێ بلند بخوینە، پاشی پێکولێ بکە دووبارە بکە بێی کو سەحکەیێ. دووبارە بکە. 

خۆ توماربکە ل دەمێ گۆتنا پارچەیا ئێكی یا پرسیار و بەرسڤان (پاشی پارچەیا ٢ێ و پاشی پارچەیا٣یێ) و د ماوێ رۆژێ دا گوهداریا وان بکە دەمێ دچیە کاری یان ژی پیاسەکێ ل پارکەکێ دکەی یان ژی دەمێ ب ئەرکێن مالێ رادبی. 

پرسیار و بەرسڤان ل سەر کارتان بنڤێسە و ل جهەکێ تۆ گەلەك بەرێخۆ ددەیێ لسقە بکە. هەر جارەکا تۆ دبینی ب دەنگەکێ بلند بخوینە. 

پرسیار و بەرسڤان بنڤێسە. دووبارە بکە. پرۆسەیا نڤێسینێ هاریکاریا شیانێن کەسەکی دکەت کو نڤێسینەکێ ل بیر بینیت. 

ئێك و دوو تاقی بکەن ب رێکا پرسیارکرنێ ژ ئێك و دوو.

دویماهیك

دوعایا منە کو بکارئینانا ئەڤێ زانینا مەسیحیەتێ دێ هاریکاریا پەیڤا خودێ “ب دەولەمەندی د مە دا ئاکنجی ببە” (بنێرە کولوسی ٣: ١٦) کەت داکو ئەم حەز ژ خودێ و ئەندامێن دی یێن کەنیسەیێ بکەین هەروەکو مەسیحی حەز ژ مە کری.